Inson tanasi haqida 6 ta ajoyib fakt

Sizning tanangiz spirt ishlab chiqaradi, sizning ichaklaringiz alohida asab tizimiga ega, quloq kiri va sut bog’langan.

1. Tana spirt ishlab chiqaradi

Bizning tanamizda etanol mavjud, hatto biz butunlay hushyor bo’lsak ham. U oshqozon-ichak traktida yashovchi mikroorganizmlar yordamida, oziq-ovqat hazm bo’lishi natijasida hosil bo’ladi. Bundan tashqari, hujayralardagi glyukozani qayta ishlash jarayonida ham, ma’lum miqdorda etanol hosil bo’ladi.

Tananing hayotiy faoliyatining bu qo’shimcha mahsuloti endogen spirt deb ataladi. Uning qondagi miqdori odatda 0,18 ppm dan oshmaydi, shuning uchun ko’pincha etanol mast qilmaydi. Lekin istisnolar ham bor.

“Avtopivo sindromi” (ichak fermentatsiyasi sindromi yoki endogen etanol fermentatsiyasi) kam uchraydigan holat mavjud bo’lib, organizm kerak bo’lganidan ko’proq spirtli ichimliklar ishlab chiqaradi. Bu ovqat hazm qilish tizimida yashovchi bakteriyalar va zamburug’lar ko’payishi natijasida sodir bo’ladi.

Aslida, bu juda qiyin, chunki bu sindromdan aziyat chekadigan odamlar etanol ishlab chiqarishni nazorat qila olmaydilar va mastlikning barcha zararli ta’sirini boshdan kechirishadi. Ularda bosh og’rig’i bo’ladi, ular diqqatni jamlay olmaydilar va hatto tajovuzkor bo’lishadi.

2. Inson o’pkasi juda keng bo’ladi

Odamlar juda ixcham mavjudotlar kabi ko’rinadilar. Biz fillar, jirafalar va ko’k kitlardan uzoqmiz. Ammo, aslida, inson tanasi o’zining raqamli ko’rsatkichlari bilan hayratda qoldirishi mumkin.

Masalan, o’pkamizda nafas olayotgan havodan kislorodni so’rib oladigan 600-700 millionga yaqin mayda qoplar yoki alveolalar mavjud. Alveolalar pnevmotsit hujayralaridan tashkil topgan maxsus havo o’tkazuvchi epiteliy bilan qoplangan.

Agar siz odamdan barcha o’pkalarni olib tashlasangiz va alveolyar epiteliyni cho’zsangiz, uning yuzasi tennis kortini yopish uchun yetarli bo’ladi.

Bunday hudud ko’krak ichigan qanday sig’adi? Alveolalarning diametri atigi 280 mikron bo’lib, ular o’pkada ixcham tarzda joylashtirilgan.

Alveolalarning umumiy maydoni nafas olish paytida 30 m² dan 100 m² gacha o’zgarib turadi. Taqqoslash uchun, normal teri atigi 1,5 dan 2,3 m² gacha bo’ladi.

3. Insonning eng og’ir organi – teridir.

Aytgancha, teri haqida gapiradigan bo’lsak. Yurak emas, ichak emas, balki teri – inson tanasidagi eng og’ir organ hisoblanadi.

Teri osti to’qimasi – gipodermis bilan birgalikda u umumiy tana vaznining 16-17% ni tashkil qiladi va og’irligi 3,5 dan 10 kg gacha bo’ladi.

Miya va jigar og’irlik bo’yicha keyingi o’rinda turadi. Jigar 970 grammdan 1,8 kilogrammgacha, miya og’irligi 1179 grammdan 1,6 kilogrammgacha bo’lishi mumkin.

4. Mukammal eshitish siz o’ylagandan ko’ra keng tarqalgan.

“Mukammal eshitish” deganda, biz faqat Motsart va Paganiniga berilgan super kuchni tasavvur qilamiz. Internetda 10 ming kishidan faqat bittasi shunday sovg’a bilan tug’ilishi haqida tez-tez eslatib o’tiladi.

Bu raqam Amerika akustika jamiyati jurnalidagi eski maqolada paydo bo’lgan, ammo u hech qanday dalil bilan tasdiqlanmaydi. Yangi tadqiqotlar buni rad etadi.

Darhaqiqat, mukammal eshitish, ya’ni yo’lda tinglamasdan notalarni aniqlash qobiliyati siz o’ylaganingizdan ancha keng tarqalgan.

Mukammal eshitish qobiliyatiga o’rtacha 25 kishidan bittasi ega bo’ladi.

Balki sizda ham shunday qobiliyat bordir. To’g’ri, uzoq vaqt o’qimasdan buyuk musiqachi bo’lish uchun bu yetarli emas, lekin “Melodiyani top” kabi shouda g’olib chiqish uchun yaxshi imkoniyatga ega bo’lasiz.

5. Ona suti va quloq kiri terga o’xshaydi.

Odamlar, boshqa ko’plab sutemizuvchilar kabi, terlaydi. Terlash tanamizni issiqda sovutadi. Odamlar sut (ayollar) va quloq kirini ham chiqaradilar.

Evolyutsiya nuqtai nazaridan, sut ham, quloq kiri ham terdir.

Kam rivojlangan sutemizuvchilar, masalan, o’rdakburunlarning ko’krak uchlari yo’q. Urg’ochilar sutni tom ma’noda terlaydilar, u tanasidan pastga tushadi va bolalar uni yalaydilar.

6. Ichak o’zining asab tizimi bor

Sizning orqa miyangizda yuz million neyron mavjud bo’lib, bu sizning barcha harakatlaringizni nazorat qilish imkonini beradi.

Ammo ichakning asab tizimida besh barobar ko’p neyronlar mavjud, ya’ni besh yuz million. Bundan tashqari, ularning tuzilishida ular umurtqa pog’onasiga o’xshaydi va bo’ynidagi embriogenez paytida paydo bo’ladi, keyin esa ichakka boradi.

Bu murakkab nerv sistemasi ichak nerv sistemasi deyiladi. U ovqatning oshqozon-ichak trakti orqali o’tishini tartibga soladi.

Odatda, ichakdagi “ikkinchi miya” organizm tomonidan vagus nervi orqali boshqariladi. Ammo agar u kesilgan bo’lsa ham, tizim normal ishlashini davom ettiradi.