“Yangi baxt” nima va unga qanday erishish mumkin

Har birimiz baxtga intilamiz, lekin hamma ham u nima ekanligiga darhol javob bera olmaydi. Aynan aniq ta’rifning yo’qligi, ba’zan moddiy qadriyatlarga intilishga olib keladi. Darhaqiqat, zamonaviy dunyoda insonning ahamiyati ko’pincha uning maqomi bilan o’lchanadi – shuning uchun baxt muvaffaqiyat, boylik va e’tirofdan iborat degan fikr bor.

Ammo ko’pincha bunday yutuqlar vaqtinchalik mamnuniyat keltiradi.

Muallif va farovonlik bo’yicha ekspert Stefani Xarrison bu masalani 10 yildan ortiq vaqt davomida o’rganib kelmoqda. U “yangi baxt” tushunchasini yaratdi va uni o’zining eng ko’p sotilgan “The New Happy” kitobida tasvirlab berdi. Bu sizga ham baxtliroq bo’lishga yordam beradishi mumkin bo’lgan yondashuv.

Xarrisonning asosiy g’oyasi – ustuvorliklaringizni qayta ko’rib chiqish va jamiyat tomonidan qo’yilgan standartlardan voz kechish – har qanday holatda ham muvaffaqiyatga intilish va tashqi yutuqlarga e’tibor berish kerak emas. Uning fikricha, hayotdagi ichki qoniqishning siri moliyaviy yutuqlar va martaba cho’qqilaridan tashqarida.

“Eskirgan baxt”ning nimasi yomon?

Xarrisonning yozishicha, jamiyatga singdirilgan va ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlar orqali tarqatiladigan qadriyatlar ko’pincha uchta “kit” – kapitalizm, hukmronlik va individualizmga asoslanadi. Bu ustuvorliklar bizda bir qator noto’g’ri e’tiqodlarni shakllantiradi.

Birinchidan, biz o’zimiz yetarlicha yaxshi emasmiz. Ikkinchidan, jamoatchilik roziligini olish uchun tashqi maqsadlarga erishishimiz kerak. Uchinchidan, bularning barchasiga o’z kuchimiz bilan erishishimiz kerak.

Xarrison buni “eskirgan baxt” deb ataydi. Ushbu noto’g’ri e’tiqodlar sizning hislaringizga qanday ta’sir qilishini yaxshiroq tushunish uchun ushbu bayonotlarga qanchalik qo’shilishingizni tahlil qilishga harakat qiling:

• Men hech qachon o’zimni yetarlicha yaxshiman deb his qilmayman.
• Men o’zim xohlagan hamma narsam bor. Lekin o’zimni hali ham baxtli his qilmayapman.
• Men o’zimga tanaffus yoki dam olishga ruxsat bermayman.
• O‘zimni boshqa insondek ko‘rsatib turaman.
• Men o’zimni yolg’iz his qilaman.
• Men o‘zimni baxtsizligimni hech kimga ko’rsatmaydigan yagona odam ekanimni his qilaman.
• Men “qilishim kerak bo‘lgan” narsalarni qilaman, lekin bu menga yoqmaydi.

Agar ushbu fikrlardan birortasi qachondir xayolingizga kelgan bo’lsa, ehtimol siz baxt haqidagi g’oyalaringizni qayta ko’rib chiqishingiz kerak. Xarrison nima qilishni tavsiya qiladi:

1. Sizda nimadir noto’g’ri degan fikrdan voz keching. Bu noto’g’ri munosabat: o’zingiz bo’lishingizga loyiq ekanligingizni unutmang.
2. O’z qadringizni tashqi muvaffaqiyat va boshqalar tarafidan qo’yilgan maqsadlarga erishish bilan belgilamang. Buning o’rniga, o’zingizni sizga mos keladigan tarzda ifoda etishga e’tibor qarating.
3. Hamma narsani o’zingiz qilmang – bu shart emas. Biz qo’llab-quvvatlashga muhtoj va boshqalar bilan uzviy bog’liq bo’lgan ijtimoiy mavjudotlarmiz.

Muvaffaqiyatga intilish va moliyaviy barqarorlik, albatta, muhim bo’lsa-da, tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, ular baxtning yagona tarkibiy qismi emas. Misol uchun, 85 yildan beri davom etayotgan Garvard Baxt tadqiqoti shuni ko’rsatdiki, baxtga hissa qo’shadigan asosiy omil boshqalar bilan mustahkam munosabatlardir. Bu ishdagi yutuqlar, jismoniy mashqlar va sog’lom ovqatlanishdan ustundir.

“Yangi baxt” nima va unga qanday erishish mumkin

“Yangi baxt” tushunchasi boshqalar bilan mehribon va qo’llab-quvvatlovchi muloqotni o’rnatishga alohida e’tibor qaratishni taklif qiladi.

Uning asosiy g’oyasi shundaki, agar siz baxtli bo’lishni istasangiz, boshqalarga baxtli bo’lishga yordam berishingiz kerak.

Boshqalarga yordam berishning eng yaxshi usuli, bu nazariyaga ko’ra, ular bilan sizni noyob va qimmatli qiladigan narsalarni baham ko’rishdir:

1. Insonparvarlik. Bu sizning eng yaxshi xarakter xususiyatlaringiz: mehribonlik, sezgirlik va boshqalarga e’tibor berish qobiliyati. Do’stingizni telefon qilganida uni qo’llab-quvvatlaganingizda, ishdan keyin bolalaringiz bilan o’ynaganingizda yoki ko’chada kimgadir tabassum qilganingizda insoniylikni ko’rsating. Bu kabi kichik imo-ishoralar boshqalarning ham, sizning ham hayotingizda katta farq yaratishi mumkin.
2. Donolik. Bu sizning tajribangiz natijasidir. Har birimizning voqealar va muhim saboqlarga boy o’ziga xos hayotimiz bor. Kimnidir qiyin paytlarda qo‘llab-quvvatlaganingizda yoki muammolarni oldini olish bo‘yicha maslahat berganingizda donolikdan foydalaning.
3. Iste’dod. Bu umumiy manfaatlar uchun ishlab chiqilishi va ishlatilishi mumkin bo’lgan qobiliyatlaringizdir. Iste’dod boshqalarni ilhomlantiradigan va umumiy maqsadlarga hissa qo’shadigan ijodiy va kasbiy mahoratda namoyon bo’lishi mumkin.

Boshqalarga foyda keltirishga qaratilgan kichik harakatlar ham ijobiy his-tuyg’ularni keltirib chiqaradi va ijtimoiy aloqalarni mustahkamlaydi. Vaqt o’tishi bilan siz o’zingizni yaxshi his qilasiz – buni ko’plab ilmiy tadqiqotlar ko’rsatdi.

Misol uchun, olimlar altruizmning namoyon bo’lishi bilan ichki qoniqish va farovonlik tuyg’ulari o’rtasidagi bog’liqlikni aniqladilar: bir haftada beshta yaxshilik qilgan tajriba ishtirokchilari hech narsa qilmaganlarga qaraganda baxtliroq bo’lishgan. Ba’zi tadqiqotlar esa, boshqalarga yordam berish va jismoniy salomatlikni yaxshilash o’rtasidagi bog’liqlikni ko’rsatishdi.

Xarrisonning kontseptsiyasi baxtning universal retseptini taklif qilmaydi, ammo muvaffaqiyat va boylikning an’anaviy qadriyatlari qoniqish bermaydi deb hisoblaydiganlar uchun aniq yo’nalish beradi. Oddiy qadamlardan boshlashga harakat qiling: hamkasbingizga yordam berishni taklif qiling, oilangiz bilan vaqt o’tkazing yoki xayriya ishlarida qatnashing. Shunday qilib, boshqalarga foyda keltirishga qaratilgan kichik harakatlar, vaqt o’tishi bilan, baxt va hayotning mazmunini yanada chuqurroq his qilishga olib kelishi mumkin.