Olimlar Yerdan 120 yorug’lik yil uzoqlikda joylashgan sayyorada hayot belgisini topdilar

Astronomlar Quyosh tizimidan tashqaridagi sayyorada unda hayot mavjudligini ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan kimyoviy birikmani aniqlashdi. Gap Yerdan 120 yorug’lik yil uzoqlikda Leo yulduz turkumida joylashgan K2-18b ekzosayyorasi haqida ketmoqda. Jeyms Uebb teleskopi bilan takroriy kuzatishlar natijasida, atmosferada dimetil sulfid mavjudligini aniqlandi, bu molekula Yerda faqat tirik organizmlar, xususan, dengiz o’tlari tomonidan ishlab chiqariladi.

Tadqiqot rahbari, Kembrij universiteti astrofiziki Nikku Madxusudxanning so’zlariga ko’ra, bu ma’lumotlar K2-18b da hayot mavjud bo’lishi mumkin bo’lgan, iliq okean qoplaganligini ko’rsatishi mumkin. Olim voqeani “inqilobiy lahza” deb atadi va insoniyat potentsial yashash mumkin bo’lgan sayyorada, biosignatlarni birinchi marta kashf qilayotganini ta’kidladi.

K2-18b 2017 yilda kashf etilgan va u sub-Neptun deb ataladi – Yerdan kattaroq, lekin Neptundan kichikroq sayyora. 2021-yilda Madhusudxanning tadqiqot guruhi bunday ob’ektlar uchun yangi atamani ishlab chiqdi: hycean sayyoralari, “vodorod” va “okean” so’zlarining kombinatsiyasi. Olimlar ularda iliq suv yuzasi va vodorodga boy atmosfera bo’lishi mumkinligini taxmin qilishgan edi.

K2-18b da dimetil sulfid haqida birinchi eslatma 2023 yilda paydo bo’lgan, ammo signal juda zaif edi. Teleskop bortida boshqa asbob yordamida olib borilgan keyingi kuzatishlar nafaqat dimetil sulfidning, balki unga tegishli birikma – dimetil disulfidning ham aniqroq mavjudligini aniqladi. Bundan tashqari, olimlarning hisob-kitoblariga ko’ra, sayyoradagi dimetil sulfid kontsentratsiyasi Yer yuzidagi darajadan minglab marta yuqori bo’lishi mumkin.

Biroq, boshqa tadqiqotchilar ehtiyot bo’lishga chaqiradilar. Ulardan ba’zilari K2-18b suv dunyosi emas, balki qalin vodorod atmosferasiga ega bo’lgan tosh massasi – hayot bilan mos kelmaydigan sharoitlar deb hisoblashadi. Gipotezani tasdiqlash uchun ushbu molekulalarning ekzosayyora sharoitida qanday harakat qilishini aniqlash uchun laboratoriya tajribalari va keyingi kuzatishlar kerak bo’ladi.

Qarama-qarshilikka qaramay, olimlar K2-18b dan olingan yangi ma’lumotlar yerdan tashqaridagi hayotni qidirishda istiqbolli yo’nalish ochadi, deb hisoblashadi. Agar taxminlar tasdiqlansa, insoniyat bizning galaktikamiz qanchalik yashashga yaroqli ekanligini tushunish uchun muhim qadam tashlashi mumkin.