Sevgi psixologiyasi: juft topganimizda miyamiz qay tarzda o’zgaradi?

Romantik muhabbat ko’plab faylasuflarni ilhomlantirgan hodisalardan biridir va u ko’plab filmlar yoki romanlarning asosiy mavzusi bo’lgan. Garchi uning murakkabligi uni o’rganishda katta qiyinchiliklarga olib kelsa-da, har bir inson hayotida biron bir vaqt davomida bizning barcha hislarimizni boshqaradigan va bizni sevgan inson bilan birga bo’lishga undaydigan bu kuchli tuyg’uni boshdan kechirgan.

Darhaqiqat, yaqinda o’tkazilgan tadqiqotlar xulosasiga ko’ra, sevgi tuyg’u emas, balki turtki hisoblanadi. Bu bizni eng yuqori darajada ekanligimizni his qilishimizga olib keladi, ammo yurak bizni xafa qilishini qanday qilib to’g’ri boshqarishni bilmasak, o’zimizni yo’q qilishga olib kelishi mumkin.

Shubhasiz, sevgi psixologiyasi qiziqarli mavzudir va ushbu maqolada biz muhabbat kimyosi, muhabbatga kelganda madaniyat va umidlarning ahamiyati haqida yozamiz.

Sevgi psixologiyasi va uning giyohvand moddalar bilan aloqasi

Bir necha yil muqaddam muhabbat tuyg’u sifatida qabul qilingan, ammo aniq daqiqalarda bu tuyulishi mumkin bo’lganiga qaramay, uni bu (his-tuyg’ular) dan ajratib turadigan ko’plab xususiyatlar mavjud.

Antropolog, biolog va inson xulq-atvori tadqiqotchisi Helen Fisherning tadqiqotlaridan so’ng, ilmiy jamoatchilik muhabbat turtki va g’ayrat ekanligi haqidagi g’oyaga ko’proq ahamiyat berdi, chunki uning tadqiqotlari natijalari ularning ikkita faol yo’nalishini faollashtirganligini tasdiqladi motivatsion xatti-harakatlarga: kaudat yadrosi va ventral tegmental maydon (VTA), dopaminerik neyronlar tomonidan yuqori darajada innervatsiya qilingan va jinsiy aloqa yoki giyohvand moddalar kabi yoqimli xatti-harakatlarning takrorlanishi bilan bog’liq ikkala xulosalardir.

Ammo sevgining murakkabligi miyaning bu ikki sohasi bilan chegaralanmaydi.

Sirakuz universiteti (Nyu-York) tomonidan olib borilgan Stefani Ortigue boshchiligidagi va Jinsiy tibbiyot jurnalida chop etilgan tadqiqot natijalariga ko’ra, dopamin, oksitotsin, vazopressin kabi kimyoviy moddalarni chiqarishda birgalikda ishlaydigan miyaning 12 ta sohasi faollashadi.

Sevgi bizning miyamizni o’zgartiradi va markaziy asab tizimimizdagi o’zgarishlarni keltirib chiqaradi, chunki u korteksda boshlanadigan biokimyoviy jarayonni faollashtiradi, kuchli fiziologik reaktsiyalarni keltirib chiqaradi va ajoyib eyforiya tuyg’usini keltirib chiqaradi (masalan, ba’zi giyohvand moddalar kabi) deylik kokain u miyaning intellektual sohalariga ham ta’sir qiladi va bizning fikrlarimizga ta’sir qilishi mumkin. Boshqacha qilib aytganda, biz sevib qolmasak … biz balandmiz!

Oshiqlikning aqldan ozishidan muhabbatning ratsionalligiga qadar

Sevgi ilmiy jamoatchilikda katta qiziqish uyg’otdi. Ba’zi tadqiqotlar muhabbat fazalarini tahlil qilishga qaratilgan, garchi ko’pincha mutaxassislar o’rtasida nomuvofiqliklar paydo bo’lgan. “Principa Amoris: Sevgining yangi ilmi” kitobining muallifi Jon Gottman uchun romantik muhabbat odamlarning tug’ilishi, o’sishi va yoshi kabi, ketma-ket paydo bo’ladigan uchta alohida bosqichga ega. Ushbu bosqichlar: cheklanish (yoki sevib qolish), romantik muhabbat (hissiy aloqalarni o’rnatish) va yetuk muhabbat.

Hamma ham bu bosqichlardan o’tmaydi, chunki oshiqlikning kuchli kimyoviy kaskadidan biz yanada chuqurroq ishonch bilan ajralib turadigan yanada mustahkamlangan muhabbatga yo’l berishimiz kerak, bu yerda yanada oqilona qarorlar qabul qilinishi kerak va muzokaralar haqiqiy va sodiq majburiyatni yaratish kalitlaridan biri bo’lib qoladi.

Sevgi va muhabbatga aloqador gormonlar va neyrotransmitterlar

Ba’zi tadqiqotchilar bizning miyamizda nima sodir bo’lishini, bu hodisada qanday neyrotransmitterlar va gormonlar ishtirok etishini va kimdir bizni mag’lub qilganda nima uchun bizning fikrimiz va xatti-harakatlarimiz o’zgarishini aniqlab olishga harakat qildilar.

Doktor Tereza Krenshu “Sevgi va shahvat alkimyosi” kitobida bizni nafaqat bu sehrli hissiyotni hech kim his qila olmaydi, balki muhabbat paydo bo’lganda, shunda va shundan keyingina sevgining neyrokimyoviy kaskadi portlab, hayotimizni o’zgartiradi. dunyoni anglash.

Qisqa bayoni: yakunida, sevish jarayonida ishtirok etadigan eng muhim gormonlar va neyrotransmitterlar quyidagilar:

• Feniletilamin (PEA): Bu sevishish molekulasi deb nomlanadi va biz sevib qolsak, miyamizni suv bosadi. U rag’batlantiruvchi ta’sir va “bulut ustida bo’lish” tuyg’usini keltirib chiqaradi.
• Norepinefrin (norepinefrin): bu katekolamin, kayfiyat, motivatsiya, diqqat markazida va jinsiy xulq-atvorga katta ta’sir ko’rsatadi.
• Adrenalin (epinefrin): Bu tuzilishi va funktsiyasi jihatidan noradrenalinga o’xshaydi. Aytish mumkinki, funktsional nuqtai nazardan ikkalasi o’rtasida hech qanday farq yo’q, faqat adrenalin funktsiyasi asosan markaziy asab tizimidan tashqarida (garchi u ichkarida neyrotransmitter vazifasini ham bajarsa).
• Dopamin: bu yoqimli xatti-harakatlar va ularning takrorlanishi bilan bog’liq bo’lgan asosiy neyrotransmitter. Bu giyohvandlik va giyohvandlik, tasodifiy o’yinlar va sevish va sevish bilan bog’liq.
• Serotonin: Serotonin “baxt gormoni” deb nomlanadi va ushbu moddaning yuqori darajasi ijobiy kayfiyat, nekbinlik, xushchaqchaqlik va xushchaqchaqlik bilan bog’liq. Tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, yurak urishi bu neyrotransmitterda katta pasayish keltirib chiqaradi, bu esa obsesyonga va hatto depressiyaga olib kelishi mumkin.
• Oksitotsin: Shuningdek, u “quchoqlash gormoni” deb nomlanadi va u sherik bilan yaqin aloqalarni o’rnatishda ishtirok etadi. Bu birinchi hissiyot to’lqinidan keyin sevuvchilar o’rtasida doimiy aloqalarni o’rnatishga yordam beradi va biz quchoqlash, o’pish yoki sevish orqali biz ushbu moddaning chiqarilishini targ’ib qilamiz.
• Vasopressin: Bu monogamiya gormoni sifatida tanilgan, shuningdek, ona va bola o’rtasidagi bog’liqlikda ham mavjud. U mos ravishda yaqinlik va teginish bilan chiqariladi va mustahkam aloqani rivojlantiradi.Theresa Crenshaw, o’z vazifasini tushuntirishga urinib, “Testosteron kecha qilishni xohlaydi, vazopressin uyda qolishni xohlaydi”, deb ta’kidlaydi va bu uning jinsiy istaklariga ta’sirini susaytiradi. Xulosa qilib aytganda, u barqarorlikni ta’minlab, yanada oqilona va kamroq injiq fikrlashga yordam beradi.

Sevgi buzilganda: nima bo’ladi?

Garchi biz u yoki bu kishini sevib qolishimizga xalaqit beradigan ijtimoiy omillar mavjud bo’lsa-da, shubhasizki, muhabbat va muhabbat tugashi bilan hali ham sevib qolgan odam uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.

Tabiiy tanlanish tufayli odamlarda ko’payish ko’payishi va shu sababli turlarning yo’q bo’lib ketmasligi uchun evolyutsiyada miya ishlab chiqarildi, bu erda baxtning neyrokimyoviy moddalari reproduktiv xatti-harakatlarni rivojlantirish uchun rivojlandi. Bu bizning evolyutsiyamizga katta ta’sir ko’rsatdi juftliklar ajralganda, biz his-tuyg’ularimiz, instinktlarimiz va motivatsiyalarimizga qarshi kurashishimiz kerak.

Albert Eynshteyn nomidagi Tibbiyot kollejida o’tkazilgan tadqiqot natijalari shuni aniq ko’rsatib turibdi: “yurak urishida, xuddi odam giyohvandlikka berilib ketganidek, giyohvandlikning oqibatlari shunchalik kuchliki, ular jiddiy depressiv va obsesif xatti-harakatlarga olib kelishi mumkin”. Biror kishi bilan birlashish juda kuchli bo’lganida,  muhabbat kimyoviy moddalari ishtirok etadigan asab zanjirlarini zaiflashtirish uchun vaqt kerak,, va giyohvandlikda bo’lgani kabi, uni engib o’tishning eng yaxshi usuli – bu nolinchi aloqa (hech bo’lmaganda ajralishning dastlabki bosqichlarida va iloji bo’lsa).

Darhaqiqat, muhabbatni yaxshi biladigan psixologlar “terapiyani umuman yoki umuman yo’q” qilishni maslahat berishadi, chunki yurak urishi chiziqli jarayon emas (relapslar bo’lishi mumkin) va qabul qilish uchun vaqt kerak bo’lishi mumkin. Ba’zilar buni motam bosqichi sifatida boshdan kechirishadi va biz o’zimiz yaxshi ko’rgan va u bilan alohida daqiqalarni o’tkazgan odamsiz bo’lishga odatlanib qolganimizni unutmasligimiz kerak.

Sevgi: kimyoga qaraganda ko’proq

Sevgining xatti-harakatlariga muhabbatning neyrokimyoviy moddalari katta ta’sir ko’rsatadi, lekin biz muhabbatga kelganda ijtimoiy, madaniy va ta’lim omillari muhim rol o’ynashini unutolmaymiz.

Madaniyat sherik topish borasida ko’pincha bizning didimizni belgilaydi va tanlov va jozibadorlik ko’pincha bizning aqliy sxemalarimizga va dunyo va hayot haqidagi g’oyalarimizga mos keladi. To’g’ri, oldimizda o’zimizga yoqadigan odam bo’lganida, biz hayajonlanamiz va muhabbat kimyoviy moddalari o’z vazifasini bajaradi. Biroq, kelib chiqish bizning aqliy sxemalarimiz asosida shakllangan va ko’pincha biz televizorda yoki filmlarda ko’rgan sevgi tushunchasi bilan oziqlanadigan kutishlarda. Millionerni uysiz odamga oshiqligini tasavvur qilish qiyin.

Sevib qolish masalasiga kelsak va antropolog Xelen Fisher tushuntirganidek, «nima uchun bu sodir bo’lishini hech kim aniq bilmaydi. Biz bilamizki, bu juda muhim madaniy tarkibiy qismdir. Hozir ham juda muhim: siz sevib qolishga tayyor bo’lishingiz kerak. Odamlar yaqin kishini sevishga moyil; lekin biz sirli odamlarni ham sevib qolamiz ».

Yetuk muhabbat va madaniy ta’sir

Yetuk muhabbat haqida va Amerika xulq-atvor tadqiqotlari va texnologiyalari institutining psixologi Robert Epshteynning fikriga ko’ra: “Madaniy amaliyotlar odamlarning sevgini izlashi va rivojlantirishiga muhim ta’sir ko’rsatadi, asosiysi aqliy sxemalar bilan moslik, ya’ni , dunyoga o’xshash qarashlarni baham ko’rish uchun “. Epshteynning fikriga ko’ra, “odamlar ommaviy axborot vositalari tomonidan targ’ib qilinadigan sevgi haqidagi mantiqsiz tasavvurni hisobga olgan holda turmush quradigan madaniyatlarda; Ular o’zaro munosabatlarni saqlashda jiddiy qiyinchiliklarga duch kelmoqdalar, qisman ular sevgini sevib qolish bilan aralashtirib yuborishadi. Bu uzoq muddatli munosabatlarga yordam beradigan holat emas.”

Sevgi e’tiqod va qadriyatlar bilan bog’liq va oshiq bo’lish – bu turli xil miya mintaqalarida hosil bo’lgan kimyoviy reaktsiyalar, bu bizni odamni idil idrokiga olib keladi. Eynshteynning ta’kidlashicha, “Farzand ko’rish yoshidan kattaroq keksa odamlar ba’zan ko’proq amaliy sabablarga ko’ra o’zlarining sheriklariga ega bo’lishadi”. Bu shuni ko’rsatadiki, yillar davomida biz sherik bo’lish nimani anglatishini yanada aniqroq tasavvur qilish uchun o’zimizni tarbiyalashimiz mumkin.