yo`q aytolmayman!

yo`q deb javob berish haqida gapirganda, aytish mumkinki bazi bir insonlar faqatgina ayrim hollarda bunday deyishdan o`zlarini tiyishadi, misol uchun faqatgina bolasiga, turmush o`rtog`iga yoki faqatgina ishdagi rahbariga. Boshqalar esa umuman hech kimga yaqin, qarindoshidan tortib bozordagi sovdagarlarga ham yo`q deyishni bilishmaydi. Ularga har doyim o`zlari hohlamagan, yoki sotib olish rejasida bo`lmagan narsalarni ham sotish mumkin. Yana bir holat, ular har doyim meyyoridan ortiq ishlashadi. Nafaqat ularni ishda ushlanib qolishini iltimos qilganlarida, balki kun maboynida hamkasblarining murojatlariga yo`q deyisholmaganlari uchun ham. Nima deb o`ylaysiz, insonning qa`tiiy yo`q deb javob berishi uchun nima to`sqinlik qilishi mumkin? Keling balkim bir nechtasini ko`rib o`tarmiz:

1. O`ziga past baho berish va o`ziga ishonmaslik. Insonlar yo`q so`zining o`rniga ha deb javob berishining sababi, o`zlarini kerakmas bo`lib qolishidan yoki hamsuhbatini xafa qilib qo`yishini xoxlamasligidan. O`ylaydiki faqatgina bunday holatda yani undan nimanidir so`rashgan vaqtdagina u o`zini kerakli his qiladi. O`ziga ishonmagan kishining yo`q so`zi yani javobi – bu katta xavf, chunki bu munosabatning to`xtashini bildiradi. Bunday insonlar juda kam xolatlarda o`zlari uchun biron bir narsa so`rashadi. Kerak vaqtida yo`q so`zini aytib bilish va o`ziga ortiqcha masuliyat olmaslik uchun ular o`zidagi ichki qadrini va yaxlitligini his qilishlari kerak. Eng muhumi o`zlari uchun qadrliligini bilishi kerak.

2. O`rganilgan taxlitiy tarbiya. yo`q so`zini aytishi qiyin bo`lgan insonlar qo`pincha o`zlari rad javobini berishi qiyin bo`lgan ota – onalar tarbiyasida bo`lishgan. Bunday holatda esa ularning o`ziga bo`lgan qadri joyida, faqatgina bu yo`q so`zini aytaolmasligi oddiy holat bo`lib qolgan. Qush inida ko`rganini qiladi deganlari to`g`ri, chunki ularning ota – onalari shunday qilishgan.

3. Rad qilinishidan qo`rqish. Bu insonning o`ziga kam baxo berishiga juda yaqin keladi. “Agar men rozi bo`lmasam, u men bilan yomon munosabatta bo`ladi”, “Agar men hozir rozi bo`lmasam, keyin ular ham menga rad javobini berishadi”, “Men bu ishni qilmasam, meni yomon hodim deb o`ylashadi” va hokazo. Bunday holatda inson o`zining istagiga qarshi bo`lgan taqdirdayam, yaqinlari bilan munosabatini saqlab qolish uchun ularni murojatini qaytaraolmadi. yo`q javobini berganidan keyin munosabatlariga putr etmaydigan holatlarda ham, bu qo`rquv ularga to`sqinlik qiladi.

4. Ortiqcha odamshavandalik bo`lishga intilish. “Madaniyatli insonlar hech qachon rad javobini berishmaydi”, “Xushmuomali inson o`zining qadrini saqlab qolish uchun ham har doyim ha javobini berishi kerak” va hokazo. O`zlarini madaniyatli deb bilgan kishilarga bunday aqlga sig`maydigan fikrlar har doyim yo`q javobini berish uchun xalaqit qiladi. Ha javobini berishganidan keyin esa, ular o`zlarini qiyin vaziyatga solib qo`yadilar.

Demak har birimiz javob berishdan oldin yaxshilab o`ylab, keyin javob berishimiz lozim deb o`ylayman. Va yana bir holat borki,  boshqalarning bizga bergan rad javobini ham to`g`ri tushunishga harakat qilishimiz kerak.