Pul miyaga va xatti-harakatlarimizga qanday ta’sir qiladi

Boylik bizni axloqsizroq, qashshoqlik esa ahmoq qilishi mumkin.

Pul giyohvand moddalar kabi miyaga ta’sir qiladi

Pulga qarash, albatta, yetarli emas. Ammo agar siz vaziyatga ko’ra ma’lum miqdordagi pulni qo’lga kiritishingiz yoki yo’qotishingiz mumkin bo’lgan vaziyatda bo’lsangiz yoki bu haqda muzokaralar olib boradigan bo’lsangiz, miya faolligi oshadi. Bu, ayniqsa, mukofot tizimining bir qismi bo’lgan, motivatsiya va his-tuyg’ularni qayta ishlash uchun javob beradigan miya qismidir.

Vaziyat qanchalik xavfli bo’lsa, faollik shunchalik kuchli bo’ladi. Tajribada ishtirok etgan odamlarning miya tasvirlari kokainga qaramlarning MRI natijalari bilan deyarli bir xil bo‘lib chiqdi.

Pul yetishmasligi hushyor fikrlashga xalaqit beradi

Odamlar aqlli bo’lmaganlari uchun yetarli daromad olmaydilar, degan fikr bor. Biroq, olimlar buning aksini isbotlay olishdi: pul yetishmasligi insonlarni noto’g’ri qarorlar qabul qilishga majbur qiladi. Moliyaviy muammolar tufayli yuzaga kelgan stress tufayli odam ma’lumotni qayta ishlash, vaziyatni tahlil qilish va ustuvorliklarni aniqlash qobiliyatini qisman yo’qotadi.

Qo’shma Shtatlarda tadqiqotchilar bir guruh odamlardan faraziy muammoni hal qilishni so’rashdi – avtomobilni ta’mirlash uchun qanday to’lash haqida o’ylash kerak edi. Keyin ularga bir-biriga bog’liq bo’lmagan bir nechta fazoviy va mantiqiy mashqlarni berdilar. Ma’lum bo’lishicha, kam daromadli odamlar, agar ta’mirlash uchun ko’p pul to’lashlari kerak bo’lsa, mashqlarni yomon bajarganlar. Yuqori daromadli sub’ektlar barcha holatlarda bir xil muvaffaqiyatga erishganlar.

Keyingi tajriba uchun tadqiqotchilar Hindistonga ko‘chib o‘tdilar va fermerlardan hosil olish oldidan, pul tor bo‘lganda, bir nechta vazifalarni va hosil yig’ilgandan keyin ham bajarishni so‘radilar. Va gipoteza yana tasdiqlandi.

Olimlar qiyin moliyaviy ahvol haqida qanchalik ko’p tashvishlansangiz, boshqa narsalar uchun kamroq resurslar qoladi degan xulosaga kelishdi. Shuning uchun muzlatgichda hech nima qolmaganda yoki sevimli krossovkalaringizning yirtilib ketganida, muhim qarorlar qabul qilmaslik yaxshiroqdir. Bu faqat yomon natijalarga olib kelishi mumkin.

Yomon taklifni ichingidan sezishingiz mumkin

Bir tadqiqotda ishtirokchilarni juftlarga bo’lishgan. Ulardan biri bitim shartlarini taklif qilishi kerak edi, ikkinchisi – qabul qilish yoki rad etishi kerak edi. Ikkalasi ham rozi bo’lishsagina pul oldilar. Mantiqan qaraganda, ikkinchi test sub’ekti hech bo’lmaganda biror narsa olish uchun har qanday variantga rozi bo’lishi kerak edi. Biroq, bu guruhdagi odamlar kichik summani o’z ichiga olgan takliflarning yarmini rad etishgan.

Prefrontal miya bo’limi murakkab qarorlar uchun javobgardir. Ishtirokchilar qancha pul olishlari mumkinligini eshitganlarida aynan o’sha miya qismi ishlagan. Ammo agar taklif adolatsiz bo’lsa, unda hissiyotlar uchun javob beradigan miya qismi ishlashni boshlagan.

O’sha xududda xuddi oshqozonda kabi shpindel hujayralari bor. Bu ovqat hazm qilish organi ko’pincha kuchli his-tuyg’ularda javob beradi. Demak, kelishuvning adolatsizligi miyada ham, oshqozonda ham sezilish mumkin.

Boylik sizni imtiyozlarga ko’r qiladi

Agar siz ko’p mehnat qilsangiz, siz ko’p maosh olasiz – bu yerda hamma narsa mantiqiy ko’rinadi. Ammo boy odamlar o’zlarining daromadlari, faqat o’zlarining xizmatlari ekanligiga ishonishadi. Shu bilan birga, ular tasodif omillarni, omadni va insonning nazorati ostida bo’lmagan boshqa holatlarni tezda unutishadi.

Bu nafaqat real pul bilan, balki Monopoliya pullari bilan ham ishlaydi. Ushbu o’yin 1935 yildan beri oilalar va do’stliklarni buzmoqda. Ammo tajribada shartlar kuchaytirildi va juftlik o’yinchilariga turli xil qoidalar berdilar. Ulardan birida g’alaba qozonishiga imkoniyati yo’q edi.

Tadqiqotchilar ishtirokchilarning o‘zini qanday tutganini yozib olishdi. Biror kishi qancha ko’p g’alaba qozonsa, u stoldagi boshqa odamlarga nisbatan qo’pol va befarq bo’lishni boshlagan. U g’alabani oldindan nishonlashni boshlagan va o’z navbatida o’yin maydonidagi donasini baland ovoz bilan urgan.

Shuni yodda tutish kerakki, boylik odamlarga qanday munosabatda bo’lishingizga ta’sir qilishi mumkin. Bu har doim ham adolatli bo’lmaydi: ba’zan bu ularning xatti-harakatlari emas, balki sizning munosabatingizdir. Yomon xo’jayinga aylanib qolmaslik uchun xatti-harakatlaringizni kuzatib turing.

Pul qanchalik ko’p bo’lsa, empatiya shunchalik kam bo’ladi

Biz oldingi fikrni mantiqiy ravishda davom ettiramiz. Iqtisodiy ahvoli past bo’lgan odamlar boshqalarning yuz ifodalari nimani anglatishini yaxshiroq tushunishadi. Bu asabiy empatik javoblar bo’yicha tadqiqotlar tomonidan tasdiqlangan.

Biroq, bunday natijalar kambag’al odamlarning juda mehribon ekanligini ko’rsatmaydi. Shunchaki, o’zlarining doimo zaif pozitsiyalari tufayli ular potentsial ijtimoiy tahdidlarga keskinroq munosabatda bo’lishga majburlar. Boylarning qulay hayoti boshqalarga kamroq bog’liq.

Pul va axloqsizlik bir-biriga bog’liq

Imtiyozli sinflar vakillari qonunlar va axloqiy me’yorlarni ko’proq buzishadi. Gap nafaqat pulda, balki umuman tengsizlikda. Ammo moliyaviy holat, albatta, vaziyatga ta’sir qiladi. Misol uchun, qimmatbaho mashinalardagi odamlar, chorrahalarda boshqalarga xalaqit berish ehtimoli arzonroq mashina haydovchilariga qaraganda to’rt barobar ko’pdir. Bundan tashqari, yuqori sinflarning sub’ektlari aldash va shubhali sxemalarda ishtirok etishga rozi bo’lish ehtimoli ko’proq edi.

Pul haqidagi fikrlar og’riq va azobni yengillashtiradi

Bir tadqiqotda ishtirokchilardan qo’llarini 50 ° C gacha qizdirilgan suv idishiga solib qo’yishlari so’ralgan. Bundan oldin ularning ba’zilari pul sanashgan, boshqalari esa shunchaki qog’oz varaqlarini. Birinchi guruhdagilar ikkinchi guruhdagilarga qaraganda kamroq noqulaylik his qilishgan.

Bu yerda ikkita xulosa chiqarish mumkin:

Pulga ko’p e’tibor bermang, aks holda hayotning boshqa jihatlari ham muammoli bo’lishi mumkinligini unutib qo’yishingiz mumkin.

Agar sizni bezovta qiladigan, lekin sizning harakatlaringizga bog’liq bo’lmagan narsaga duch kelsangiz, pul sizni chalg’itishning yaxshi usuli.