Qanday qilib xatolar uchun o’zingizni kechirishingiz va hayotingizni davom ettirishingiz mumkin

“Yaxshi” xatolarni “yomon”lardan farqlashni va pushaymonlikni bebaho saboqlarga aylantirishni o’rganing.

Hech birimiz o’tmishni o’zgartira olmaymiz, qanchalik xohlasak ham. Shunga biz “Qiziq, agar nima bo’lardi …” degan fikrlar bilan yashashni boshlaymiz va har bir xatomizga hamroh bo’ladigan pushaymonlik bilan yashaymiz.

Xatolarni “yaxshi” va “yomon” ga ajratadigan psixologlar Shelley Karson va Ellen Langerning yondashuvi, bunday his-tuyg’ular oqimini yengishga yordam beradi. Ular faqat bizning munosabatimizga bog’liq – “yaxshi”lardan saboq olamiz va “yomon”lardan esa uyalamiz.

“Yomon” xatolaringizni aniqlash uchun bitta oddiy vazifani bajaring – “Men bundan afsusdaman …” iborasini davom ettiring. Shunday qilib, qaysi afsuslar bilan ishlashingiz kerakligini bilib olasiz. Va “yomon” xatolarni “yaxshi” xatolarga aylantirish uchun beshta asosiy strategiyadan foydalaning.

• Quvonch va qiyinchiliklarni birdek qabul qiling

Hayotimizda sodir bo’layotgan voqealar haqidagi tasavvurni o’zgartirishimiz uchun, biz o’zimizga nazar qilishimiz kerak. Diqqatni boshqarish usullari yordam beradi.

Nafas olishga e’tibor qarating yoki o’zingiz yoqtirgan boshqa meditatsiya amaliyotini sinab ko’ring. O’z fikrlaringiz va his-tuyg’ularingizni tinglang, hayotingizda nima sodir bo’layotganini qabul qiling va voqealarni rivojlantirishning mumkin bo’lgan variantlarini ko’rib chiqing. Ha, siz o’tmishni o’zgartira olmaysiz, lekin kelajakni tanlashingiz mumkin.

• O’zingizga mehribon bo’ling

“O‘z-o‘ziga rahm-shafqat: Rahmdillik va mehribonlik kuchi haqida” kitobi muallifi Kristin Neff, o’z-o’zini qabul qilish o’ziga rahm-shafqatdan boshlanadi. U ichki kuch va o’zini sevishni birlashtirgan amaliyotni sinab ko’rishni taklif qiladi.

Buning uchun o’zingizga ikkita muhim savol bering:

1. Xatolarim bilan shug’ullanishda qanday qilib o’zimga rahm-shafqat ko’rsatishim mumkin?
2. Qanday qilib o’zingizga hozirgi vaziyat haqida o’ylash va undan kerakli saboqlarni olish imkoniyatini berishingiz mumkin?

Javoblar o’tmishdagi xatolar uchun o’zingizni ayblamasdan, ular bilan qanday ishlashni tushunishga yordam beradi.

• O’zingizni o’rganing

Buning uchun o’zingizga yo’naltiruvchi savollarni berishga harakat qiling:

1. Bu tajriba menga nimani o’rgatishi mumkin?
2. Agar men yana shu vaziyatga tushib qolsam, nima qilardim? Men qanday o’zgargan bo’lardim?
3. Keyingi safar to’g’ri qaror qabul qilishim uchun nimani o’rganishim kerak?
4. Xuddi shunday vaziyatga tushib qolgan odamga qanday maslahat berardim?
5. Bu xatoni takrorlamaslik uchun qanday fikrlar, odatlar yoki xarakter xususiyatlari ustida ishlashim kerak?

• Nimani o’zgartirishingiz mumkinligini va nimani o’zgartira olmasligingizni aniqlang

Hamma xatolarni tuzatib bo’lmaydi. Ba’zida eng yomoni allaqachon sodir bo’lgan va siz qila oladigan yagona narsa – buni qabul qilishdir. Vaziyatni o’zgartira olasizmi, deb o’zingizdan so’rang. O’zingizga nisbatan halol bo’ling: sodir bo’lgan voqea faqat bitta baxtsiz xatomi yoki beparvo qarorlar zanjirimi?

Karnegi Mellon universiteti professori Rendi Paush: “Biz tarqatiladigan kartalarni tanlay olmaymiz, lekin ularni qanday o’ynashimizni tanlashimiz mumkin”, deydi.

Agar sizning xatoingiz boshqa odamni xafa qilgan bo’lsa, shunchaki kechirim so’rashga emas, balki uni tinglashga harakat qiling. Keyin siz o’z fikrlaringiz va vaziyat sizga nimani o’rgatgani va bundan keyin nima qilishni rejalashtirganingiz bilan o’rtoqlashishingiz mumkin.

Rendi Paush har qanday kechirimning uchta muhim qismni aniqladi:

1. Siz nimani noto’g’ri qilganingizni eslatib o’ting.
2. Og’riq uchun uzr so’rang.
3. Vaziyatni yaxshilash uchun nima qilish mumkinligi so’rang.

• O’zingizni motivatsiya qiling

Qiyin paytlarda davom etishingizga yordam beradigan ilhomlantiruvchi iborani toping. Buni o’zingizga takrorlashingiz yoki telefoningiz fon rasmi qilishingiz mumkin, agar bu sizga yordam bersa.

Nemis ilohiyotchisi Karl Ettingerning ibodati imonlilar uchun, balki nafaqat ular uchun mos keladi: “Hazrat, menga o’zgartira olmaydigan narsalarni qabul qilish uchun xotirjamlik ber, o’zgartirishim mumkin bo’lgan narsalarni o’zgartirishim uchun jasorat ber va ular bir biridan ajratishim uchun donolik ber”.