Agar musiqadan yiroq bo’lsangiz ham, Italiyaning Kremona shahridagi XVII-XVIII asrlarda yashagan Antonio Stradivari ismli taniqli tor asboblar ustasi haqida eshitgandirsiz. Hozirgi kunda 72 mingdan ziyod aholisi bo’lgan ushbu kichik shaharda ovozli muhandislar o’z asboblarining tovushlarini saqlab qolish uchun ajoyib loyiha boshladilar va shu bilan ular shaharni jimlikda saqlashga majbur qilishdi.
Stradivarining skripkalari, altlar va violonchellar o’zlarining noyob ovozlari bilan mashxur, ammo vaqt ularni saqlamaydi. Asboblar doimo tiklanayotganiga qaramasdan, ularni o’ynash mumkin emas, hatto ularga tegmaslik mumkin bo’lgan bir kun keladi. Tirik asbob-uskunalar tinch bo’ladi va muzey eksponatlari bo’lib qoladi.
Ularning ovozini saqlab qolish uchun “Stradivarius Sound Bank” loyihasi ishga tushirildi. Uning mohiyati turli texnika vositalarida ijro etilgan ushbu musiqa asboblarining barcha mumkin bo’lgan tovushlarini yozish va saqlashdir. Kelajakda ular musiqiy kompozitsiyalarda tinglanishi va ishlatilishi mumkin.
Tovushlar to’plami Auditorium Arvedi xonasida 32 ta super-sezgir mikrofon yordamida yoziladi. Ammo bir muammo bor: zalning atrofidagi yo’llar yo’lka toshlari bilan bezatilgan, har qanday tovush, o’tayotgan mashina yoki oyoq kiyim tovushi bo’lsin, aralashuvni keltirib chiqaradi, mikrofonlar hamma narsani ushlaydi. Kremona shahar hokimi qutqarish uchun keldi, u 7 yanvar kuni zalni atrofidagi ko’chalarni 5 hafta mobaynida to’xtatishga qaror qildi. Fuqarolardan sukut saqlash talab qilindi.
14 yanvar kuni hamma narsa tayyor edi va yozuv boshlandi. Birinchi notalar eshitildi va birdan nimadir xalaqt qildi: baland ovoz yozilishni buzdi. Uning ovozli muxandislarini tinglaganidan keyin shisha sinishini ushlab oldi. Restoranda ishlayotgan Florensiya Rastelli tushirgan stakan edi. Barcha yillar davomida qiz hech qachon hech narsa tushirmagan edi. U juda xijolat bo’ldi: hammaning ko’zlari unga qaraldi, hatto militsionerlar restoranga kirib va undan tinchroq bo’lishni talab qilishdi. Ehtimol, musiqaning kuchi unga juda ta’sir qilganmi?
Yozilish yana 5 hafta davom etadi. Umid qilamizki, hamma narsa muammosiz ketadi, va hech qanday stakanlar endi san’atga aralashmaydi.
